NHỮNG NHÂN VẬT HỌ TỪ NHÀ TÂY SƠN
Tạm gác qua những giai thoại, những chuyện kể lại lời của người xưa, nếu dùng sách sử để tìm biết sự kiện giai đoạn 1771 – 1802 thì tưởng chừng chỉ khảo sát một chiều. Một thời gian dài những ghi chép dưới vương triều Nguyễn, được khắc in để phổ biến, đều là từ quan chức viết sử đương triều. Nhưng thật ra người xưa viết sử không hẳn là lắm tô hồng triều đại mình đang phục vụ, không hẳn là luôn tự dựng tạo sự kiện lịch sử để đánh lận hậu thế.
Với những ghi chép của Quốc sử quán triều Nguyễn, có thể thấy được hai nhân vật họ Từ được ghi lại hành trạng có lắm duyên nợ với cả hai bên đối địch lúc bấy giờ. Loại trừ Đại Nam Liệt Truyện còn cần phải đối chiếu các tư liệu khác, xét theo ghi chép trong Đại Nam Thực Lục của triều Nguyễn:
● Về nhân vật Từ Văn Tú:
+ Vào tháng Sáu năm Canh Tuất 1790, Từ Văn Tú làm Tham Tán (xem như là Tham mưu trưởng bây giờ) của cánh quân nhà Tây Sơn từ Diên Khánh (Khánh Hòa) tiến vào Bình Thuận (gồm cả Phan Rang, Phan Rí) đánh đồn Nha Phân và Mai Nương. Tướng Lê Văn Quân của Nguyễn Ánh bị thua, tướng sĩ chết nhiều, sau xấu hổ tự vẫn. Nguyên trước Quân phò Định Vương Phúc Thuần, sau là thuộc tướng của Đỗ Thanh Nhơn, thường hiềm khích với Võ Tánh. Từng nắm đại quân nhưng lại để thất trận Bình Thuận, bị Võ Tánh khinh khi, Quân hận mà tự xử, Nguyễn Ánh giận khóc lấy roi đánh quan tài của Lê Văn Quân trách phạt.
+ Tháng Bảy năm Đinh Tị 1797, quân Gia Định ra đánh Quảng Nam, Nguyễn Ánh cho người tiếp cận Từ Văn Tú cậy khuyên Nguyễn Bảo, con của vua Thái Đức theo hàng. Binh Phú Xuân cất quân vào Quy Nhơn bắt lấy Nguyễn Bảo, có lẽ lúc bấy giờ Từ Văn Tú bị giết cùng với Tiểu triều Nguyễn Bảo.
● Về nhân vật Từ Văn Chiêu:
+ Chưa khẳng định được Từ Văn Chiêu về với Nguyễn Ánh chính xác năm nào, chỉ biết năm Giáp Dần 1794, Chiêu với chức hiệu Cai Cơ của nhà Tây Sơn đã là hàng tướng.
+ Tháng Giêng năm Ất Mão 1795, Từ Văn Chiêu được cho làm Phó vệ úy Vệ Ban Trực Tuyển Phong Tiền của quân Thần Sách. Phiên hiệu Quân Thần Sách là đội quân chủ lực của Nguyễn Ánh. Lúc bấy giờ Lê Văn Duyệt cũng chỉ mới là Vệ úy Vệ Diệu Võ của quân Thần Sách.
+ Tháng Sáu năm Mậu Ngọ 1798, Chiêu làm Vệ úy Vệ Dương Võ của quân Thần Sách.
+ Tháng Chín năm Kỷ Mùi 1799, Từ Văn Chiêu làm Thống chế Hữu Đồn của quân Ngự Lâm, là lực lượng vừa thành lập sau khi quân Nam chiếm lấy Quy Nhơn. Phiên hiệu quân Ngự Lâm được tổ chức giống như quân Thần Sách. Lúc bấy giờ Lê Chất là Thống chế Tả Đồn.
+ Tháng Bảy năm Canh Thân 1800, Từ Văn Chiêu đem 500 quân bản bộ quay trở lại với nhà Tây Sơn. Kể từ đây quân Nam thất điên bát đảo với Từ Văn Chiêu.
Trận Chợ Dã (vùng Bình Thạnh, Quy Nhơn bây giờ), Chiêu kịch liệt chặn cánh quân Nguyễn Văn Thành và Lê Văn Duyệt không tiến lên được thành Bình Định giải vây cho Võ Tánh.
Trận Càn Dương (xã Cát Tiến bây giờ), Chiêu bắt sống Thống chế Phan Văn Kỳ và Vệ úy Nguyễn Văn Trí, giết tại trận 2 Vệ úy là Hoàng Phước Bảo và Hoàng Văn Tứ.
Trận Tân Quan (Thị xã Hoài Nhơn bây giờ), Chiêu phục binh ở Hang Dơi bắt giết Trung dinh quân Thần Sách Đô Thống chế Tống Viết Phước…
Quân Gia Định ai cũng căm hận Từ Văn Chiêu.
Sau Chiêu bị bắt với các tướng cùng Trần Quang Diệu lúc chạy ra Nghệ An. Từ Văn Chiêu bị giết ngay trong ngục vào tháng Sáu năm 1802.
● Từ Văn Tú ôm mối hoài bão triều Thái Đức mà chết vì kế ly gián của Nguyễn Ánh. Từ Văn Chiêu bị giết không cần chờ đem về Phú Xuân để dâng lễ hiến phù, như các tướng nhà Tây Sơn khác đã bị vào tháng Chạp 1802. Ngậm ngùi thay cho hai viên tướng họ Từ.
...
Nguồn : QuangTrung BinhKhe, Lâm Nguyệt Nữ
.
(Bức họa cổ thờ ở Từ Đường Họ Từ làng Trường Định)
Bình luận: